Zakrzepica w połogu
Połóg to czas trwający ok. 6 tygodni, w którym ciało kobiety powraca do stanu sprzed ciąży. Po porodzie nie od razu znika jednak niebezpieczeństwo zapadnięcia na zakrzepicę, czyli chorobę żył, na którą narażona jest w zasadzie każda ciężarna. Kobieta musi na nią uważać jeszcze przez kilka następnych tygodni po urodzeniu dziecka. Dlaczego?
Ryzyko zakrzepicy jest największe w 1. tygodniu połogu [1]
Ciąża zwiększa ryzyko wystąpienia choroby zakrzepowej, co jest m.in. związane ze zmianami hormonalnymi oraz uciskiem powiększającej się macicy na żyły biodrowe. Ryzyko to nie znika jednak wraz z pojawieniem się dziecka na świecie. Mało tego, w trakcie trwania 1 tygodnia połogu ryzyko zakrzepicy jest nawet większe. Niezwykle ważne jest, aby kobieta wiedziała, o tym zagrożeniu, ponieważ zakrzepica często niesie za sobą poważne powikłania. Najpoważniejszym będzie zatorowość płucna.
Ponad 50% przypadków zatorowości płucnej ma miejsce właśnie w połogu [1]
Zator tętnicy płucnej to stan, do którego dochodzi, gdy oderwana od ściany naczynia krwionośnego skrzeplina przewędruje do płuc, by w następnej kolejności zablokować tętnicę płucną. W krajach rozwiniętych to właśnie zator tętnicy płucnej jest najczęstszą przyczyną zgonu ciężarnych. To jednak nie wszystko.
Mówiąc o zakrzepicy w połogu, trzeba wspomnieć o tromofilii wrodzonej, czyli genetycznie uwarunkowanej tendencji do nadkrzepliwości. Przed zajściem w ciążę na pewno warto zrobić badanie genetyczne w jej kierunku. Po stwierdzeniu trombofilii wrodzonej można bowiem wdrożyć pewne działania profilaktyczne, dzięki którym kobieta ma szansę uchronić się przed zakrzepicą w połogu.
Badanie wykonuje się jednorazowo (wynik jest aktualny przez całe życie). Jest ono również bardzo komfortowe dla pacjentki, ponieważ pobiera się do niego wymaz z policzka. Diagnostykę genetyczną w kierunku trombofilii wrodzonej powinny rozważyć przede wszystkim kobiety z obciążonym wywiadem rodzinnym, tj. te, które mają osoby po przebytej żylnej chorobie zakrzepowo-zatorowej lub też same ją przeszły. Z uwagi na fakt, że trombofilia wrodzona jest dziedziczna, na badanie warto udać się całą rodziną.
Ze względu na zagrożenie zakrzepicą podczas połogu, w tym okresie niezwykle ważna jest profilaktyka przeciwzakrzepowa – rozpoczęta już w czasie ciąży i kontynuowana jeszcze przez jakiś czas po jej zakończeniu. No dobrze, a jak rozpoznamy zakrzepicę, która już zdążyła się pojawić? Okazuje się, że z rozpoznaniem samej zakrzepicy nie jest taka prosta sprawa…
W ok. 2/3 przypadków zakrzepica nie daje objawów…[2]
…utrudniając diagnostykę. Brak szybkiej diagnozy i co za tym idzie leczenia, stwarza z kolei ryzyko wystąpienia zatoru płucnego. Dlatego wszelkich sygnałów mogących świadczących o zakrzepicy nie wolno lekceważyć. Jakie objawy powinny nas zaniepokoić?
Teoretycznie skrzeplina może powstać w dowolnym naczyniu krwionośnym. Najczęściej powstaje jednak w naczyniach dolnych partii ciała, a mianowicie w nogach. Występująca w nich skrzeplina może być przyczyną dolegliwości bólowych i obrzęku w obrębie chorej kończyny. Często obserwuje się również jej zaczerwienie i zwiększoną wrażliwość na dotyk. Takie objawy powinny skłonić kobietę w połogu do natychmiastowej wizyty u lekarza.
Zakrzepica podczas połogu – pozostałe czynniki ryzyka
Ryzyko zakrzepicy jest tym większe, im czynników sprzyjających jej rozwojowi wystąpi jednocześnie. Wśród takich czynników wymienić należy nadwagę i otyłość, palenie papierosów, przebyte zabiegi chirurgiczne (również cesarskie cięcie), długotrwałe unieruchomienie, stosowanie antykoncepcji hormonalnej czy wspomnianą już trombofilię wrodzoną.
Jak kobieta może ustrzec się zakrzepicy w trakcie połogu?
Jednym ze sposobów zapobiegania zakrzepicy w połogu jest noszenie specjalnych pończoch uciskowych o stopniowym ucisku oraz przyjmowanie leków przeciwzakrzepowych zaleconych przez lekarza. Jak widać, kobieta nie musi więc podejmować jakiś skomplikowanych działań, aby mieć szansę uchronienia się przed zakrzepicą podczas połogu. Dzięki tym zabiegom można zapobiec naprawdę poważnym powikłaniom. Warto je stosować zwłaszcza po przebytym epizodzie żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej, jeśli poród odbył się przez cesarkę oraz w przypadku stwierdzonej trombofilii wrodzonej.
Źródła:
[1] M. Kostrubiec, N. Niewęgłowska, P. Pruszczyk, Profilaktyka zatorowości płucnej w ciąży i połogu, „Ginekologia Polska” 2010, Tom 81, nr 1, s. 46-49.
[2] P. Rzepecki, K. Głogowska, T. Chojnacki, Zakrzepica a nowotwór: Praktyczny poradnik dla pacjentów.http://www.onkologia.pl/assets/pdf/Poradnik_zakrzepica_a_nowotwor.pdf [dostęp: 26.06.2018].