Heparyna – czym jest i kiedy się ją stosuj

Heparyna jest substancją, która naturalnie znajduje się w organizmie człowieka. Ma ona właściwości przeciwzakrzepowe, dlatego używa się jej w profilaktyce i leczeniu chorób zakrzepowo-zatorowych. Najczęściej heparyna podawana jest w formie dożylnej poprzez zastrzyki przeciwzakrzepowe. Kiedy warto ją stosować?

Spis treści:

Heparyna – co to za lek?

Heparyna to polisacharyd (cukier złożony), który jest wytwarzany w komórkach tucznych m.in. w wątrobie oraz płucach. Ma ona działanie przeciwkrzepliwe. Jej zadaniem jest utrudnianie przemiany protrombiny w trombinę, dzięki czemu zapobiega powstawaniu zakrzepów.

Jak działa heparyna?

Heparyna ze względu na swoje działanie przeciwkrzepliwe stosowana jest przede wszystkim w lekach przeciwzakrzepowych. Działa ona także przeciwwirusowo, przeciwzapalnie oraz przeciwłuszczycowo. Obniża również poziom cholesterolu.

Działanie heparyny wykorzystywane jest w wielu lekach. Najczęściej podawane są one w formie:

Zastrzyków przeciwzakrzepowych
Maści i żeli
Aerozoli

W maściach, żelach i aerozolach z reguły znajdziemy heparynę niefrakcjonowaną. Z kolei w zastrzykach znajduje się heparyna drobnocząsteczkowa.

Heparyny nie podaje się w formie tabletek, ponieważ podana w takiej formie, nie jest wchłaniana przez organizm.

Heparyna w ciąży – w jakich sytuacjach się ją podaje?

Leki z heparyną drobnocząsteczkową mogą być stosowane w ciąży. Kobiety ciężarne są znacznie bardziej narażone na powstawanie zakrzepów, dlatego powinny pomyśleć o odpowiedniej profilaktyce. Stosowanie heparyny jest szczególnie zalecane przyszłym mamom, które:

miały w przeszłości epizod zakrzepowy,
mają genetyczną skłonność do powstawania zakrzepów (trombofilię wrodzoną).

Czym można zastąpić heparynę?

W przypadku profilaktyki lub leczenia zakrzepicy heparynę można zastąpić lekami przeciwkrzepliwymi w formie tabletek. Najczęściej jest ona wymieniana na warfarynę lub acenokumarol, które podaje się doustnie.

Stosowanie heparyny a możliwe powikłania

Mimo tego, że heparyna ma wiele cennych dla zdrowia właściwości, to może w pewnych przypadkach powodować powikłania. Najgroźniejszym z nich jest małopłytkowość wywołana heparyną, czyli zespół HIT.

W medycynie wyróżnia się dwa rodzaje zespołu HIT. Pierwszy z nich występuje u 10-20% chorych i nie powoduje żadnych niebezpiecznych powikłań. Drugi typ zespołu HIT występuje u 0,3-5% osób leczonych heparyną. Może on mieć poważne konsekwencje zdrowotne m.in. epizod zakrzepowy. Małopłytkowość wywołana heparyną wymaga jak najszybszego rozpoznania oraz przerwania leczenia heparyną.

Źródła:

Wieczorek-Godlewska, R., i Durlik, M. (2011). Małopłytkowość wywołana przez heparynę (HIT) z perspektywy nefrologa. Zasady rozpoznawania i leczenia. Forum Nefrologiczne, t. 4, nr. 4, s. 295-305).